تاخیر در مراحل رشد می تواند نشانه اختلالات مختلفی باشد، شامل عقب ماندگی ذهنی، افت شنوایی، اختلالات بیانی زبان، محرومیت های روانی و اجتماعی، اوتیسم، لالی انتخابی، آفازیا و یا
فلج مغزی. تاخیر در گفتار می تواند ثانویه به تاخیر تکاملی یا دوزبانه بودن نیز باشد. تشخیص به موقع و مداخله زودهنگام می تواند باعث کاهش عوارض شناختی، اجتماعی و هیجانی در فرد و بهبود نتایج شود.
گفتار، یک عمل حرکتی جهت ارتباط است و توسط اندام مربوط به تولید گفتار ایجاد می شود. درحالی که زبان ، دانش سیستم نمادین است و برای ارتباط بین افراد به کاربرده می شود. به طور عمومی، وقتی نگرانی تاخیر در گفتار یک کودک وجود دارد که رشد گفتار وی به صورت مشخصی زیر نرمال بچه های هم سن و سال خود باشد .
تاخیر در گفتار از گذشته مورد نگرانی پزشکان و افرادی که در حیطه بهداشت کودکان هستند بوده است .
رشد نرمال گفتار
جهت تشخیص تاخیر در گفتار، یک درمانگر حیطه کودکان قبل از هر چیزی باید روند نرمال رشد گفتار را بداند. مراحل طبیعی رشد گفتار پاسخ به صدا (coos ) ، قان و قون کردن ( babbling ) ، تکرار کلمه ( echolalia ) ، گفتار نامفهوم ( Jargon ) ، کلمات ( words ) ، ترکیب کلمات ( word combinations ) و شکل دهی جملات ( sentence formation ) است . در جدول 1 می توانید این مراحل را مشاهده فرمایید .
عقب ماندگی ذهنی ( Mental Retardation )
عقب ماندگی ذهنی از جمله عوامل عمومی در تاخیر گفتار می باشد ( بیشتر از 50 درصد موارد ) . یک کودک عقب مانده ذهنی به طور کلی تاخیر در گفتار، استفاده از اشاره و درک مطالب شنیده شده دارد . میزان تاخیر در گفتار با میزان ضعف ذهنی کودک در ارتباط است .
حدودا 30 تا 40 درصد بچه های عقب مانده ذهنی دلیل عقب ماندگی اشان، حتی بعد از بررسی های بسیار زیاد تشخیص داده نخواهد شد. دلایل شناخته شده عقب ماندگی ذهنی شامل اختلال ژنتیکی ، عفونت های داخل رحم ، نارسایی های وابسته به جفت ، مصرف داروی مادر در دوران بارداری، ضربه به سیستم عصبی مرکزی ، کمبود اکسیژن ، کم کاری تیروئید ، مسمومیت ، مننژیت یا عفونت مغزی و اختلالات متابولیک .
از دست دادن شنوايی
شنوایی دراولین سالهای زندگی حیاطی ترین مرحله زبان آموزی است . از دست دادن شنوایی در مراحل اولیه رشد می تواند منجر به تاخیر های عمیقی در گفتار شود .
از دست دادن شنوایی می تواند در اثر آسیب اندام های شنوایی یا اعصاب شنوایی باشد. آسیب سیستم انتقال شنوایی عموما در اثر عفونت گوش میانی می باشد. این چنین افت شنوایی به صورت میانگین بین 15 تا 20 دسی بل است . بعضی از تحقیقات نشان داده اند که بچه های با آسیب عضو شنوایی همراه با آسیب مایع گوش میانی در سالهای اولیه زندگی است . از دست دادن رابط های شنیداری ممکن است به دلیل تغییر شکل های مادرزادی در ساختار گوش میانی و انسداد مجرای گوش خارجی باشد.
ازدست دادن شنوایی به دلیل آسیب عصبی می تواند در نتیجه عفونت ، بیماری کرین اکتروس ، مسمویت دارویی ، مننژیت باکتریایی ، خفگی هنگام زایمان ، خونریزی داخل جمجمه ای ، سندرم های مشخص ( مانند سندرم پندرد ، سندرم واردنبورگ ، سندرم یوشر ) و تغییرات کروموزمی باشد ( مانند 3 سندرم های کروموزومی شدن ). از دست دادن عصبی شنیداری عموما بیشترین شدت را در از دست دادن شنوایی دارا می باشند .
تاخير تکاملی
تاخیر تکاملی درصد قابل ملاحظه ای از تاخیر های گفتاری را شامل می شوند . در این شرایط ، یک تاخیر در تکامل پردازشی سیستم عصبی مربوط به گفتار شکل می گیرد . این شرایط در پسران شیوع زیادی دارد و در خانواده هایی با سابقه دیر زبان باز کردن شایع است . پیش آگهی برای این کودکان عالی است و عموما به مرحله گفتار نرمال تا سن مدرسه خواهند رسید .
اختلالات بيان زبان
کودکان با اختلال بیان زبان ( آفازیای رشد بیانی ) دچار تاخیر در کاربرد زبان در سن عادی خود می شوند . این بچه ها هوش نرمالی دارند، شنوایی نرمالی دارند ، رفتارهای هیجانی مناسبی از خود نشان می دهند و مهارتهای کاربرد اعضای گفتاری نرمالی دارند . اولین آسیب به نظر زمانی اتفاق می افتد که مغز نمی تواند افکار را به گفتار تبدیل نماید . درک گفتار در سن این کودکان مناسب به نظر می رسد . این کودکان از اشاره برای بیان خواسته هایشان به دلیل محدودیت بیانی استفاده می کنند . درحالی که یک کودک تاخیر گفتاری به گفتار نرمال می رسد ، کودکی با اختلال گفتاری بیانی بدون مداخله و درمان به این مرحله نمی رسد . بعضی وقت ها تشخیص تاخیر بلوغ در زبان با اختلال بیانی زبان سخت و پیچیده است . به هر صورت تاخیر تکاملی در گفتار عمومیت بیشتری در دلیل تاخیر در گفتار دارد تا اختلال بیان زبانی و فقط درصد کمی به اختلال بیان زبانی دچار می شوند . یک کودک با اختلال زبانی در ریسک قرار گرفتن در بین کودکان با اختلالات یادگیری در زمینه زبان آموزی قرار می گیرند ( دیسلکسیا ) . به دلیل اینکه این اختلال خود ترمیم شونده نمی باشد ، مداخله و درمان در آن لازم است .
دوزبانه بودن ( صحبت کردن به دوزبان متفاوت )
دوزبانه بودن در محیط خانه می تواند باعث تاخیر موقت در زبان آموزی شود . کودکان دوزبانه هر دو زبان را به صورت نرمال سنی خود درک می کنند و کودک عموما در هر دو زبان تا قبل از سن 5 سالگی متبحر خواهند شد .
کمبود های روانی – اجتماعی
محرومیت های جسمی ( فقر ، نگهداری در منزل ضعیف ، سوء تغذیه ) و کمبود های اجتماعی ) مانند نبود تحریک های مورد نیاز زبانی ، محرومیت از والدین ، استرس های هیجانی ، فراموشی کودک ( تاثیر های منفی بر رشد زبانی دارند . کودکان مورد سوء استفاده قرارگرفته که با خانواده ها یشان زندگی می کنند به نظر تا وقتی که مورد فراموشی هم قرار نگیرند دچار تاخیر در گفتار نمی شوند . زیرا والدینی که کودک خود را مورد سوء استفاده قرار می دهند بسیار شبیه خانواده هایی هستند که کودک خود را نادیده می گیرند و کمتر تمایل به صحبت با کودک و کاربرد مفاهیم کلامی با وی را دارند ، کودکان مورد تجاوز قرار گرفته بیشتر در معرض تاخیر های گفتاری می باشند .
اوتيسم
اوتیسم یه اختلال رشد تکاملی - عصبی است، شروع تشخیص زمانی اتفاق می افتد که کودک به سن 36 ماهگی می رسد . اوتیسم با تاخیر و انحراف در تکامل زبان همراه می شود ، اشکال در رشد توانایی ارتباط با دیگران و رفتارهای وسواسی و اجباری با سایرین . شامل عملکردهای تکراری و کلیشه ای ، عملکردهای حرکتی تکراری . انواع مختلفی از غیر طبیعی بودن های گفتاری در کودکان اوتیسم مشخص شده است مانند تکرار کلمات، معکوس گویی . گفتار بعضی از افراد اوتیسم سست و ضعیف ، کیفیت خشن یا یکنواخت دارند . کودکان اوتیسم عموما از تماس چشمی اجتناب می کنند ، لبخند اجتماعی ندارند ، پاسخ به درآغوش گرفتن یا تعامل با اشارات را ندارند .
اوتیسم 3 یا 4 برابر در پسران بیشتر از دختران است .
لالی انتخابی
لالی انتخابی زمانی اتفاق می افتد که کودک صحبت نمی کند چون خودش نمی خواهد که صحبت کند . عموما کودکان با لالی انتخابی زمانی صحبت می کنند که با خودشان تنها هستند ، با دوستانشان هستند و گاهی اوقات فقط با والدین هستند ، ولی آنها در مدرسه صحبت نمی کنند . نسبت قابل توجهی از کودکان با لالی انتخابی همچنین ضعف در گفتار و زبان نیز دارند .
دلیل لالی انتخابی عموما اختلالات روانپزشکی خانوادگی است . انتخاب لالی در کودکان عموما به دلیل سایر عوامل مانند ضعف در تطابق، مانند ضعف در روابط بین دو فرد یا وابستگی بیش از حد به والدین می باشد. عموما این کودکان منفی گرا ، خجالتی، ترسو و در کنار و حاشیه هستند . این اختلال می تواند تا ماه ها یا سالها ادامه یابد .
آفازيای بيانی يا همان آفازی ورنيکه
یک اختلال در درک زبان گفتاری می باشد . مشکل در تولید کلام و زبان اساس این مشکل می باشد . کودکان با آفازیای بیانی پاسخ طبیعی به رفتارهای غیر کلامی نشان می دهند . والدین این کودکان اغلب ابراز می دارند که کودکشان یا حرف گوش نمی کند یا نمی شنود . صحبت این کودکان تنها تاخیر دارد بلکه همچنین پراکنده ، اشتباه دستور زبانی و بیان آهسته و درهم و برهم دارد . بیشتر کودکان دچار آفازی زبان خودشان را دارند که فقط توسط افرادی که با او آشنا هستند فهمیده می شود .
فلج مغزی
تاخیر در گفتار در کودکان فلج مغزی عمومیت دارد . تاخیر گفتار عموما در نوع اتتوئید بیشتر مشاهده می شود . عوامل ذکر شده ممکنه به تنهایی یا به صورت ترکیبی وجود داشته باشد . دلالیل تاخیر در گفتار می تواند از دست دادن شنوایی ، عدم هماهنگی یا سفتی در عضلات زبان ، همراهی مشکلات ذهنی یا آسیب در ماده خاکستری مغز .